Actividade recente

7053 rexistros | Páxina 693 de 706 | Anterior1 ...688689690691692693694695696697... 706Seguinte
Subiuse unha nova foto 2012-08-10 00:56:51

Bou: era un aparello de arrastre cas autoridás da Mariña non deixaban traballas con íl,por sere unha raspeira, pois por onde pasaba, arrasaba tudo. Estaba consentido como patexeiro,era o aparello dos probes e, graceas a íl,houbo pan en moitos fogares. Dende a pedra das Anemas e por fóra da illa,Pulgueira prá terra, tudo era verdello, tan medrado, como o trigo no mes de Maio. Nel, cobixaba tódolos peixiños que había na ría, chocos,calamares,salmonetes,linguados, fanacas e outras crases. Cando os mariñeiros non podían sair a mares lonxes,sempre tiñan o verdello ó pé da porta, para despóis de moitos lances, pescar para sair do día. Co bou, no inverno e na ensenada de Cirro, en Lorbé, téñense pescado milleiros de centolas nunha noita. Chegado o vrau, nas praias de Valdoviño. Cobas, Chanteiro e outras,carregábanse as embarcaciós de patexo ( cangexo que servía para abonar as terras). Cada lancha arrimaba o seo costado catro ou seis carros con cainzos do pais que, tirados por unha parexas de bois,facian chirriar os eixes dos carrros co peso que levaban. Palangre: Encarnaban os anzols con chóco, parrocha ou xurelos,dende Ortegal a Fisterra, toda a “Costa da Morte”, ensenadas, furnas, pedra a pedra, conociánas os mariñeiros de Sada,que boas caladas de concríos teñen desembarcado no muro da Cruña. Boliche: O mesmo có Bou, foi arredado do mar por sere aparello de arrastre.Poden falar dil as praias de Miño, Arnela, Morazón e outra; iste aparello,endenantes de largalo ,xa de vispra,había que gañar a “ posta”. Consistía en ire coa lancha á praia unde se queria dar o lance,levantar un remo e deixalo caer ó mesmo tempo berrando-!postaaa!- era a siñal ca “posta” estaba gañada,e xa ninguén podía pescar alí. Ó outro día largar cabos á terra e alar do aparello, homes mulleres e nenos.Despois,ó raer,facíanse o reparto da cazola, que sería maís ou menos abundante asegún o que se pescase. Nas praias onde houbera bañeiros,tamén istos metían mán ós cabos e tiraban dos aparellos.Algún calamar,salmonete ou lenguado levaban prá casa. Prós bañeiros, cando o boliche estaba largo, era un espeutáculo que non deixaban de ver. Xeito: É o aparello más probe, pois non facía mal a ninguén; armábanse de algunhas pezas que se xuntaban unhas a outras, antepor de largado, tendíase a todo ó longo no mar e cóte ó través da corrente, buscando a aguazón.Rede de frío endevre, cotada a dúas traias, a da pedreira ia do corcho, cun alto de cinco brazas. Na traia de corcho, repartíanse boias de dez en dez brazas as que servían para ter a rede aberta e non tocase no fondo cando o calado era moito. Iste aparello tiña tres lances: o asexo,despóis da posta do Sol; o amanexo, antes de abrir o día. ia galga, cando Sol estaba alto. Ó escurecer,saían pró mar os xeitos. Se facía vento, tódalas lanchiñas e botes izaban as súas velas;se estaba calma, armaban os remos, e bogando,buscaban ús e outros a maneira de largar sin empezer. Si se corría a soa de que en Coitelada andaba a sardilla, para aló ían todos; que se na praia de Miño, pois a largar dende Gandarío para fóra. Xá de noite,cada embarcación ía por aceso ó seu farol e, de verdade,asomellaban as lanchiñas no mar ,un pobo en día de festa. Despoís de largalo o xeito, o peixe quedaba mallado e tiña o seo tringulís para sabere devagalo: non lle romper a cabeza nin lle abrir as agallas.Iste aparello tilla os seus nemigos; eran os delfís ias fouliñas;istos peixes, ó fitar as sardiñas malladas na rede,brincaban dispostas prá esmorgar.Foguetes e tumbos nas lanchas para facer fuxilos,mais por unde iles pasaban, levaban diante deles anacos grandes de rede. Facían moitos derramos nos aparellos. Sada, Ares e Redes eran os dous portos unde había xeitos, cando todos saían ó mar,enchían a ría. Para enxoitar as redes,tiñan unhas cábrías que eran us paus de pino cravados na ribeira. Os derramos nos aparellos,cando os buracos eran grandes, cosíanse con anacos dunha pezá vella. Rapeta:O mesmo ca tarrafa e racú,son aparellosde cerco con traias e xaretas que cerra o saco pola pedreira,quedando ansí o peixe embolsado. Istos eran os aparellos que, con fartura,enchían os pios das fábricas de conservas e salazós.O mesmo cercaban sardiña, parrocha, bocarte,xurel, xarda,lubina,calamar e todo o que se meta no saco,largaban os aparellos mesmo de noite que tamen polo día.De noite,ó arder as aguas,os mariñeiros coñecían a crase e cantidade de peixe que había, por onde iles pasaban. Cunha choupada qur se dese, se había peixe,acendíase as aguas do mar intre que se aproveitaba para facer o lance. De día, o cerco facíase cando o mascato, aro,ou gueivota, dende o alto ceíbábanse o mar,alí atopábase o arreallo ou mansio. A lancha da rapeta levaba dez ou doce homes,con cinco remos por banda, máis o do patrón.Dous eran os largadores,o da pedreira ia do corcho. O largador do cor cho,que ter forza,pois,ademáis de largar as traias do corcho, tiña que coller brazados de rede e ceibalos, candomáis lonxe do costado da lancha, moito millor. Racú: mais cativo cá rapeta, e por iso largábase onde a rapeta non o podía facer. Tarafa: Unha rapeta embarcada nun barco con caldeira de vapor, que mesmo traballada na ría que ía lonxe en percura de atopar o peixe. As tarrafas, buscaban os mansíos ou arreallos en lonxes mares. Non tiñan falla de radar, nin outros trebellos eleutrónicos, para saber onde estaba o peixe, facendo o arreallo ou mansío.Son as fouliñas e delfís os que fan,escomenzan a dar voltas e máis voltas, hastra xuntar o peixe,mesmamente o que fai o cán do pastor para xuntar as ovellas, telas no pacedoiro ou levalas prós corrás; ansí fas as fouliñas e delfís,pra unha vez o peixe xunto, ir pouco e pouco zampando nel. Maís istos eran descobertos por outros animaliños que voando moi outo,xuntaban as ás, para deixarse cair no mar e ir comendo o que deixaban as fouliñas e delfís. Eran os mascatos, alcatrás e gueivotas.Istos famentos voadores eran os que, dende lonxe, se deixaban ollar polas tarrafas, as que botando carbón ó forno ia toda máquina, ían a onde estaba a arreallo, facendo fuxir as fouliñas e golfís para facer o cerco. A Rapeta da braba:era coma o bou, pro con máis alto de perna e menoa copo,ou saco, e tamén a maia meirande. Largábase nas praias de moita rmpenta: Froixela, Palleiro. Santa Comba,.Pantín e outras. Tódolos mariñeiros tiñan que sere moi bos, pois unha pequena falta mariñeira, podía poñer en peigro a vida dos compañeiros. Pradar o cabo á terra, entraban na praia de popa,ciando e fitandoo golpedemar,Ó bricar o home á terra co chicote do cabo, bogan con toda a forzapra fóra,largando cabo e rede e volta outra vez prá praia. Alan polas dúas pernas faiase o cerco e a embalsar o que houbese no cópo; sargos, rodaballos,róbalos e robalizas. Tramallos, betas,medio mundos, liñas, nasas e paxe,eran os aparellos que tiñan os mariñeiros de Sada. Tal e como o escribíu Emilio Santos.

Subiuse unha nova foto 2012-08-09 13:48:10

A inicios del siglo XX, en Sada había un coche de cuatro ruedas tirado por cinco caballos, propiedad de Don Manuel Agra, que hacía el viaje Sada-Coruña. Pasado el tiempo Don Manuel retiró la carrilana de caballos y compró dos coches: un Hispano Suizo y un Dedión Bouton. Aunque nadie se quedaba en tierra en el viaje a Coruña, aquellos que querían ahorrarse dinero, hacían el viaje a pie hasta Santa Cruz de Mera y allí embarcaban en una lancha a vela de mercancías que salía por la mañana y regresaba por la tarde.

Subiuse unha nova foto 2012-08-09 13:45:43

La Empresa López (compuesta por cinco ómnibus: dos G.M.C., un Ford, un Dion Boutone, un Henschel) perteneciente a dos hermanos: Don Julio y Don Elías López. Ésta, fue vendida en los años 60 a Autos Cal Pita, la cual sigue prestando servicio en la actualidad. Regresando a aquellos años 30 y a la persona de Don Elías, resaltar que era hombre no sólo de muchas palabras sino también de buenas obras. Solía amenizar el viaje a los usuarios indicándoles los lugares por donde iban pasando. La gente de Sada no olvida las anécdotas que quedaron en la memoria de todos sobre su persona y su humor. Recojo aquí algunas: Cuando el coche iba completamente lleno, que era habitualmente, Don Elías tenia la costumbre de tratar de acomodar a los viajeros Cuando veía que alguna señora estaba de pie y había hombres sentados, decía en voz alta y clara: “ ¡Caballeros, hay señoras! ”. Como veía que nadie se levantaba, ni cedía su asiento, entonces cambiaba la frase exclamando: “¡Señoras, no hay caballeros!”. Otra frase por la que seguro algunos y algunas lo recordarán es: "¡Pasen y siéntense, penetren al interior!", estando el coche completamente lleno. Otra anécdota de Don Elias. Un día se le acerco un señor muy bien “trajeado”y le pregunto si era el dueño de la Empresa. Don Elias que era un hombre muy perspicaz, supuso que interlocutor podría ser algún inspector que podría darle alguna mala noticia para su economía, y seguidamente tomó la palabra y le dijo: "¡mire usted señor! Yo no soy el dueño, sino un humilde recaudador de esta empresa que lleva mi apellido, pero sin embargo, mi querido “amigo”, yo le informaré quienes son los verdaderos dueños !tome nota! Son: Hacienda, Ayuntamiento, Diputación ,talleres mecánicos, gasolineras, talleres eléctricos, establecimientos de ruedas y neumáticos, accesorios de coches y todos aquellos que están en la nómina de gastos de esta empresa ¡”estos son los verdaderos dueños de este negocio”!y si me lo permite le añadiré, compañía de seguros, garajes, establecimientos de reparaciones y otros gastos extra, que ahora no vienen a cuento... Don Elias le hizo un resumen tas extenso y detallado a este señor,de la serie de cargas e impuestos que tenia que soportar sobre sus hombros y “bolsillo”. Y finalmente Don Elias, haciendo gala de su exquisito lenguaje le preguntó a su contertulio de turno,¡oiga amigo!.Por casualidad no será Vd,uno más que tenga que añadir a la lista de dueños de esta empresa. La respuesta nunca se pudo saber... Hasta aquí, un relato de mis vivencias y para aquellos que deseen saber más sobre las ocurrencias de Don Elías pueden remitirse a los escritos de : Eduardo Guillén Vila, Xulio Cuns y Emilio Santos Martínez.

Subiuse unha nova foto 2012-08-08 22:23:15

La revista Mariñana, en sus ecos de sociedad, publicaba que el día 22 de agosto de 1925 se celebró la boda de la señorita Maruja Freire Calvelo con el joven licenciado en Farmacía D. Francisco López Vázquez, quien durante muchos años ejerció de farmacéutico en la farmacia que todavía hoy existe en la plaza de San Roque, pero con otro propietario. La ceremonia religiosa se celebró en la capilla de San Roque. Asistieron distinguidas familias de Sada, Betanzos, Santiago y La Coruña. La Ceremonia la ofició el párroco D. Juan Villanueva. En el salón de La Terraza se celebró el banquete, y luego los novios partieron para su viaje nupcial.

Subiuse unha nova foto 2012-08-07 16:34:18

Subiuse unha nova foto 2012-08-07 09:21:10

La villa de Sada recibe el primer tranvía en el año 1922, entra en Sada por la avenida Barrié de la Maza como se ve en la foto. La gente mirando el tranvía y al fotógrafo en los portales, ventanas, aceras, en la calle; por un lado entrando el tranvía en el pueblo y por el otro lado una señora con su pareja de vacas.

Subiuse unha nova foto 2012-08-06 18:11:06

Ya en los años 20 se engalanaban las avenidas y plazas: Progreso, Barrié de la Maza y Plaza de San Roque (que vemos en esta foto) con gallardetes y banderolas para celebrar las fiestas de Agosto, luciendo durante la noche un extraordinario alumbrado eléctrico. Se colocaban dos palcos para las bandas de música, uno en la Plaza de San Roque y otro en la Alameda del Progreso. La gran afluencia de gente a esta Villa era debida, en parte, al tranvía que, desde 1922, facilitaba la comunicación con La Coruña y pueblos cercanos. Como muestra de la gran actividad festiva que en estos días tenía la Villa de Sada se reproduce, a continuación, el programa de la fiestas del año 1926, aparecido en “La Voz de Galicia” el 18 de Agosto de dicho año, escrito por Ezequiel Rocha Llobregat: Primeira xornada Desde o outeiro onde a igresia parroquial se asenta, dispáranse ao amencer unha salva de bombas, anunciando o comezo dos festexos. Pouco mais tarde, a banda de música de Arca, contratada para amenizar os populares e tradicionais festexos, percorre as rúas, tocando alegres dianas e alboradas. A aldeíña, adornada con profusión de bandeirolas, presenta regular aspecto. Celébrase a misa solemne á hora sinalada. Pola tarde, a concorrencia de forasteiros é numerosa. Na praia, aproveitando a baixamar, xoga o Sporting Sada, e o Unión Sportiva. Vence aquel por 1 a 0. Bailes, fogos de aires, cines. E chegamos á Segunda xornada.- Día de San Roque Loado sexa que tan bo momento me proporciona. Nada menos -nin nada mais- foi un exenplar asnal -hoxe é día de feira e moitos van a ela- ornea fronte á nosa casa, cando lle é posible, e consigue espertarnos. Horas despois, o disparo de vinte e unha bombas atrona o espazo e a banda de Arca percorre o pobo. Obséquiasenos cun minuto de alborada e “dispárannos” unha bomba. Á hora fixada, celébrase a misa na capela do glorioso Santo e sae a procesión que percorre o pobo e resulta moi lucida e ordenada. Foi presidida polo Concello en Corporación, o axudante de Mariña, o suboficial de Carabineiros e algunha forza, así como da Garda Civil. Pola tarde, partido de fútbol no mesmo sitio do día anterior. Xogaron o equipo local e o de Oleiros, parece dixeron que o último non era válido. Os de aquí, que si debía contarse. Suspendeuse o xogo -que xa non terminou – e houbo unhas labazadas. Se é certo o que así nos contaron e queda apuntado, é moi digna de encomio a corrección duns e outros. ¡Ah¡ Os bailes e cines moi concorridos. O alumado, deficiente. Hai, desde a tarde de hoxe, un amplo servizo de tranvías. Incidentes, ningún ata agora, doce da noite en que termino estas notas, aínda que os festexos continúan.

Subiuse unha nova foto 2012-08-06 16:49:45

Esta lancha con los pescadores, recoge el pescado del barco que va a faenar a alta mar, se queda lejos anclado en el mar de regreso, porque no tiene calado para acercarse, y con esta lancha lo sacan para la arena, y a continuación lo portan en carros para el muro, para ponerlo a los comerciantes a la venta, y ellos a sus puestos en las plazas.

Subiuse unha nova foto 2012-08-06 11:15:36

Nació en Santiago de Compostela en el año 1908, cursó estudios de Magisterio en su ciudad natal, obteniendo el número uno de su promoción. Su primer destino fue en el colegio "Curros Enríquez” de A Coruña, siendo destinado poco tiempo después a la Escuela Nacional de Mondego-Sada, ejerciendo la profesión durante treinta y siete años ininterrumpidamente. Con la misma dedicación y entusiasmo ejerció su otra vocación, la sanitaria, de una forma altruista y generosa, hasta el punto de que la parroquia de Mondego, en prueba de agradecimiento por su labor docente y sanitaria, erigió un monolito en el atrio de la iglesia de Mondego para perpetuar su memoria. Fue pensionado en 1945 por el Consejo Superior de Investigaciones Científicas. En 1949 su escuela queda en primer plano en la Exposición Regional de trabajos escolares. En 1953 es premiado en el Concurso de Pedagogía Vivida por la editorial Seix Barral, de Barcelona. En 1960 se le otorga la Gruz de Alfonso X El Sabio. En 1963 le conceden el diploma de distinción por la creación de la biblioteca circulante. En 1965 recibe el primer premio de cartas del Día Internacional sin Accidentes de la Jefatura Provincial de Tráfico de La Coruña. También recibió otros premios por la creación de un grupo de teatro compuesto por alumnos del colegio de Mondego, un coro escolar y un jardín escolar. Durante el ejercicio de sus profesiones no solicitó ni un solo día de permiso. Dio clases de segunda enseñanza en el Instituto de Mosteirón y a la vez, atendía la enfermería de dicho centro. Es autor de una novela “Trágico sino” así como de innumerables artículos de prensa y un buen número de poesías (muchas de ellas dedicadas a Sada). Publicó un libro titulado “Venezuela gran nación”. El Ayuntamiento de Sada como reconocimiento a su dilatada labor docente y humanitaria, le concedió el título de “Hijo Adoptivo de Sada” por acuerdo plenario del 20 de marzo de 1987.

Subiuse unha nova foto 2012-08-05 18:23:34

El 16 de Septiembre de 1954 era inaugurada, en de Mosteirón-Sada, la Residencia Carmen Polo de Franco destinada al alojamiento y educación de las hijas de pescadores muertos en accidentes de trabajo. Por iniciativa de la Junta Provincial de Protección Pesquera, que presidía el Gobernador Civil de la Provincia (Sr. Graciá Martínez) en colaboración con el Instituto Social de la Marina, la citada Residencia (cuya fachada principal figura en la foto) fue instalada en un antiguo pazo gallego de tres plantas, con amplio jardín y huerta anexos, donde se acogieron a 40 niñas huérfanas de pescadores. La inauguración corrió a cargo de Dña. Carmen Polo y su hija la Marquesa de Villaverde y asistieron, a dicho acto, diversas autoridades provinciales y locales. En las inmediaciones formaban el Frente de Juventudes de La Coruña y Sada, así como los flechas navales de Vivero (cuya banda de música interpretó el Himno Nacional) y la Sección Femenina de La Coruña y Sada. Después de la bendición del edificio, a cargo de D. Santiago Fernández, y del recorrido de las instalaciones por parte de la comitiva oficial, se pasó al jardín donde (en una tribuna levantada al efecto) pronunciaron unas palabras el Sr. Pedrosa Latas (Director Técnico del Instituto Social de la Marina) y el Almirante Estrada. A continuación, Dña. Carmen Polo entregó créditos y gratificaciones, a pescadores y a familiares de los fallecidos en accidente, en concepto de socorro. El valor aproximado de estas ayudas fue cifrado en un millón de pesetas. Más tarde esta Residencia pasó a llamarse Colegio Mosteirón. En el año 2006 pasa a pertenecer a la Xunta de Galicia como C.P.I. (Centro de Primaria Infantil) y desde el 2008 se convierte en un C.E.I.P. (Centro de Enseñanza Infantil y Primaria) impartiendo clases a un total de doscientos ochenta y tres alumnos. Se transcribe, a continuación, una reseña sobre este colegio hecha por D. Fermín Fernández Costa: Residencia CARMEN POLO DE FRANCO Es, indiscutiblemente, motivo de orgullo para los sadenses que aquí, una de las parroquias que integran este Municipio, la de Mosteirón, esté enclavada una de esas instituciones modélicas del más alto valor sociológico-cultural. Nos referirnos concretamente al Colegio “Carmen Polo de Franco” dependiente del instituto Social de la Marina, que hoy tan acertadamente preside el Almirante Fontán Lobé, y, destinado al cuidado, preparación y capacitación, en diversas materias, de las huérfanas de esos sufridos hombres del mar que son los pescadores y, también, caso de carencia de medios económicos, atiende a las hijas de estas familias marineras mediante una protección becaria. En una palabra, que tienen sus puertas abiertas para estas familias dignas de toda clase de atenciones. Galicia, tan estrechamente vinculada con el mar, mereció un día esta distinción y SADA la muy honrosa y singular satisfacción de tener tan admirable Institución dentro de su feudo. Aquí, en este espléndido Colegio, envidia de los que presumen de altos vuelos, están alojadas cerca de trescientas niñas que cursan en él estudios de E.G.B. y Bachillerato, así como otras enseñanzas preparadoras para la vida. Un profesorado idóneo, selecto, imparte sus enseñanzas en todas estas materias. En verdad que los que hemos tenido la suerte de conocerlo de cerca pensamos que, más que un Colegio, parece un verdadero centro de recreo para la infancia y la adolescencia. Aquí, repito, comparten toda clase de enseñanzas niñas llegadas de los más dispares lugares de la geografía patria, de ese gran dilatado y extenso litoral español. Las hay de la recia Vasconia, de la viril Asturias, de la bella y alegre Andalucía, de la hermosa tierra de la Montaña, de las posesiones españolas en África y, naturalmente, de nuestra dulce y amada Galicia. En este formidable Colegio existe. una verdadera formación convivencial, esa que cada día con más ahínco buscan sociólogos y pedagogos; puesto que en él hemos podido observar, a más del contacto personal entre niñas de regiones distintas, esos caminos más empleados para la mejor obtención de un logro perfecto en dicha formación: «Trabajo por equipos», «Conversación», «Discusión» y «Diálogo». Todo ello acompañado de juego, deporte, canto y melodía elementos básicos para la mejor y más acertada consecuencia de esta preparación cultural y entendimiento. Todo esto, como es lógico y natural, tiene un alma rectora: La señorita Charo Mata, Licenciada en Filosofía y Letras, bajo cuya batuta cariñosa y serena, dulce y recta, trabaja el profesorado de este internado. Precisamente es a ella a la que preguntamos: —¿Realidades y logros obtenidos? —La mayor de las satisfacciones es el haber obtenido el reconocimiento del Bachillerato Superior, ya que, anteriormente quedaba reducido al elemental y, a la vez, algo tan necesario para las jóvenes como es en la formación profesional la denominada rama del Secretariado. -- ¿Proyectos y ambiciones? --«Bueno, la verdad, aun cuando en realidad no hubiese querido decirlo tan anticipadamente, esperamos que muy pronto se de comienzo a las obras de una planta destinada exclusivamente a aulas dedicadas a la E G B. y Formación Profesional con una capacidad para unas 700 alumnas, dado que se tiene la intención de que puedan cursar sus estudios en este Centro las jóvenes de esta zona que así lo deseen. Entonces el actual edificio que tenemos sería destinado a Colegio Menor e internado. —Gracias, muchas gracias, por esta grata noticia que sin duda alguna interesará grandemente a esta población sadense. Si, así, sin alharacas, en esta parroquia de Mosteirón y cual humilde violeta ocultando su hermosura en este rinconcito alejado de todo mundanal ruido, sin pompa, fastuosidad y vanagloria, está esta bendita Institución llena de amor al prójimo y verdaderamente consoladora en esas horas trágicas de dolor cuando la desgracia llama a la puerta de esos humildes hogares de unos seres honrados y valientes que, día a día, luchan contra ese inmenso y alevoso mar en busca del sustento de los suyos y una de las riquezas básicas de nuestra nación. Fermín Fernández C.

contacto@memoriadesada.com
As fotos pertencen aos veciños e veciñas de Sada.
Non se poden utilizar noutros proxectos (máis información).